Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 âm lịch) hay còn gọi là Lễ hội Đền Hùng diễn ra tại Đền Hùng, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Đây là ngày hội truyền thống nhằm giáo dục truyền thống yêu nước “Uống nước nhớ nguồn”, biết ơn sâu sắc các Vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân đã kiên cường chống giặc ngoại xâm giữ nước, biết ơn những vị vua đầu tiên của dân tộc Đại Việt, được nhân dân ta ở trong nước cũng như ở nước ngoài thành kính kỷ niệm.
Đền thờ Âu Lạc trên núi Phượng Hoàng - Khu du lịch thác Pren là nơi người dân Lâm Đồng hướng về Quốc tổ
“Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba”
Câu ca dao đậm đà tình nghĩa đã đi vào lòng mỗi người dân Việt Nam từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hàng ngàn năm nay, Đền Hùng - nơi cội nguồn của dân tộc, của đất nước luôn là biểu tượng tôn kính, linh nghiêm quy tụ và gắn bó với dân tộc Việt Nam.
Truyền rằng, ông vua đầu tiên ở nước ta họ Hồng Bàng là Kinh Dương Vương truyền ngôi cho con trai là Sùng Lãm tức Lạc Long Quân. Ông lấy bà Âu Cơ sinh hạ được 100 người con trai, 50 người con theo mẹ lên núi và 50 người con theo cha xuống biển để lập cơ nghiệp dài lâu. Con trai trưởng được Lạc Long Quân phong làm Vua nước ta, lấy hiệu là Hùng Vương.
Vua đặt tên nước là Văn Lang lấy đất Phong Châu (Phú Thọ) làm thủ phủ. Vua quan đều cha truyền con nối qua 88 đời, nhưng lịch sử ghi lại được 18 đời vua Hùng, vua thứ nhất là Kinh Dương Vương tên thật là Lộc Tục và Vua Hùng cuối cùng (thứ 18) là Hùng Tuyên Vương tên thật là Huệ Lang, các đời Vua Hùng trị vì nước ta lâu nhất khoảng hơn 2000 năm.
Theo truyền thống từ thời nhà Đinh, Tiền Lê, nhà Lý, nhà Trần rồi đến nhà Hậu Lê và các triều đại phong kiến sau này đều tổ chức cúng lễ để tưởng nhớ đấng Thánh Tổ nước Nam xưa và ngày nay đã trở thành ngày Quốc lễ của Việt Nam và lấy ngày 10/3 âm lịch hàng năm để tổ chức. Từ năm 2007, Nhà nước ta đã chính thức quy định ngày nghỉ lễ giỗ Tổ Hùng Vương.
Trong hồ sơ đề trình UNESCO công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” là di sản văn hoá thế giới đã nêu rõ giá trị của di sản là thể hiện lòng tôn kính đối với tổ tiên, theo tinh thần “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Theo đánh giá của các chuyên gia UNESCO, “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” đã đáp ứng được tiêu chí quan trọng nhất trong 5 tiêu chí, đó là, di sản có giá trị nổi bật mang tính toàn cầu, khích lệ ý thức chung của mọi dân tộc trong việc thúc đẩy giá trị đó. Vì vậy, ngày 6/12/2012, UNESCO đã chính thức công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ”, biểu tượng của tinh thần đại đoàn kết, truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Nhà nước ta đã giao cho Ủy ban nhân dân Tỉnh Phú Thọ chủ trì giỗ Tổ Hùng Vương hàng năm vào ngày 10/3 âm lịch. Trong dịp này, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội thường về dự lễ dâng hương cùng với các đại biểu của các cơ quan của Nhà nước, Bộ, ban, ngành và các địa phương trong cả nước cùng với nhân dân, đồng bào cả nước về dự lễ hội. Bên cạnh đó, rất nhiều hoạt động văn hoá, thể thao sôi nổi mang đậm bản sắc dân tộc được tổ chức tại đây trong dịp này.
Hằng năm, tỉnh Lâm Đồng long trọng tổ chức Lễ hội Giỗ tổ Hùng Vương tại Đền thờ Âu Lạc - Khu Du lịch thác Prenn, Đà Lạt. Bên cạnh nghi thức tế lễ truyền thống, đám rước, dâng cúng lễ vật, dâng hương tại Đền Trung - Thượng - Hạ và Đền thờ Mẹ Âu Lạc, nhiều hoạt động cũng diễn ra sôi nổi nhằm tôn vinh giá trị tín ngưỡng thờ cúng vua Hùng, tưởng nhớ cội nguồn dân tộc, bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc các vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân kiên cường chống giặc ngoại xâm giữ nước, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, bồi đắp tinh thần đại đoàn kết dân tộc; đồng thời, giới thiệu những tinh hoa văn hóa truyền thông dân tộc như nghi thức cúng tế, đám rước, trò chơi dân gian, diễn xướng dân gian, ẩm thực dân gian góp gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Trong không khí nghiêm trang của buổi Lễ Giỗ tổ Hùng Vương (10/3 âl năm 2021), đồng chí Trần Văn Hiệp, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh (đại diện lãnh đạo tỉnh) đã hứa trước anh linh các Vua Hùng: Đảng bộ và Nhân dân các dân tộc tỉnh Lâm Đồng tiếp tục kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang của thế hệ cha anh đi trước, với tinh thần đoàn kết, đổi mới, đột phá, quyết tâm xây dựng Lâm Đồng ngày càng giàu đẹp, văn minh; thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, mục tiêu, kế hoạch mà Nghị quyết Đại hội đảng bộ Tỉnh lần thứ XI đã đề ra; tiếp tục chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho Nhân dân, nhất là đồng bào ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số và các đối tượng chính sách; giữ vững quốc phòng, an ninh; khai thác tốt tiềm năng, lợi thế đưa Lâm Đồng phát triển nhanh, toàn diện, bền vững; phấn đấu trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước vào năm 2025.
Ngày nay, thờ cúng các Vua Hùng không chỉ là hoạt động tâm linh, cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, đất nước yên vui, đời sống thịnh vượng, mà còn muốn nhắc nhở các thế hệ con cháu về truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”. Tín ngưỡng thờ cúng Vua Hùng và Giỗ Tổ trở thành nét đẹp, biểu tượng giá trị văn hóa tinh thần vô cùng sâu sắc. Đây chính là khởi nguồn tạo nên sức mạnh để dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thử thách, trường tồn và không ngừng phát triển.
Giỗ Tổ Hùng Vương là dịp để giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, lòng biết ơn sâu sắc các Vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân kiên cường chống giặc ngoại xâm giữ nước, đồng thời còn là dịp quan trọng để chúng ta quảng bá ra thế giới về một Di sản vô cùng giá trị, độc đáo, đã tồn tại hàng nghìn năm, ăn sâu vào tâm hồn, tình cảm, trở thành đạo lý truyền thống của đồng bào cả nước, kiều bào ta ở nước ngoài, là ngày để toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta cùng nguyện một lòng mãi mãi khắc ghi lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước - Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.
Lê Vân