Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) tỉnh Lâm Đồng được thành lập ngày 11/4/1987. Trong 35 năm (1987 - 2022), Hội VHNT Lâm Đồng đã đi qua những khó khăn, thăng trầm, thậm chí có thời gian ngưng hoạt động. Song, sáng tác của các văn nghệ sĩ (VNS), nhất là các nhà thơ không hề gián đoạn; họ đã để lại số lượng lớn tác phẩm, thể hiện tinh thần đam mê sáng tác của các thi sĩ phố núi…
Văn nghệ chào mừng Ngày thơ Việt Nam
Đà Lạt - Lâm Đồng có cảnh quan thiên nhiên nên thơ, xinh đẹp; con người “Thanh lịch - Hiền hòa - Mến khách” và các di sản văn hóa bản địa độc đáo, là “chất liệu” phong phú cho thơ ca, nhạc, hoa… khai thác. Bởi vậy, xưa nay, vùng đất này hội tụ đông đảo VNS, các nhà văn, nhà thơ sinh sống và sáng tác.
Sau 12 năm, kể từ ngày thống nhất đất nước (1975 - 1986), dù giai đoạn này chưa có tổ chức Hội, nhưng ở Lâm Đồng có vài chục nhà thơ lặng lẽ sáng tác nhiều tác phẩm (TP) ca ngợi công cuộc khôi phục, xây dựng quê hương Lâm Đồng trong những năm đầu sau giải phóng đầy khó khăn, thử thách.
Đặc biệt, sau khi thành lập Ban vận động Hội Văn nghệ Lâm Đồng (2-1987), Ban vận động đã biên soạn, xuất bản Tạp chí LangBiang - “sân chơi” của VSN trong tỉnh. Tạp chí LangBiang số đầu tiên (Số 1), xuất bản 10-1987, ngoài một số nhà VNS ở các tỉnh, thành tham gia bài vở, có hơn 10 nhà thơ Lâm Đồng “góp mặt” như: Nguyễn Xuân Du, Hà Linh Chi, Lâm Tuyền Tĩnh, Phạm Quốc Ca, Hoàng Như Thủy An, Nguyễn Tấn Cứ… 2 số LangBiang kế tiếp: Số 2 (2-1988) và Số 3 (5-1988), tiếp tục đăng thơ của các nhà thơ Lâm Đồng: Lê Bá Cảnh, Phạm Vĩnh, Xuân Tràng, Hoàng Ngọc Châu, Trần Ngọc Trác...
Phát hành được 3 số, Tạp chí LangBiang bị gián đoạn (6 năm), do “khủng hoảng” nhân sự chủ chốt của Hội (từ giữa nhiệm kỳ Đại hội Hội Khóa I đến trước Đại hội Khóa II). Dù vậy, trong thời gian này, VNS Lâm Đồng vẫn tiếp tục sáng tác, gởi đăng tác phẩm ở các báo, tạp chí Trung ương và các tỉnh, thành bạn.
Về lực lượng, hội viên (HV) Chuyên ngành Văn học (giai đoạn đầu gọi là Chuyên ngành) luôn chiếm đông nhất trong tổng số HV toàn Hội. Trong đó, các nhà thơ luôn “lấn át”! Văn học là một trong 4 Chuyên ngành đầu tiên của Hội VHNT Lâm Đồng (Văn học, Nhiếp ảnh, Âm nhạc và Mỹ thuật), với 79 HV sáng lập để hình thành các chi hội và các Câu lạc bộ trực thuộc Hội sau này.
“Điểm” qua 6 kỳ Đại hội Hội VHNT Lâm Đồng, HV Chi hội Văn học chiếm đông nhất trong Ban Chấp hành, Ban Thường vụ và Thường trực Hội. Có 4 nhà thơ giữ chức danh Chủ tịch Hội các khóa I, II, III, IV, V và VI. Có 2 nhà thơ giữ chức danh Phó Chủ tịch Hội khóa II và khóa IV. Nói điều này để thấy rằng, các nhà thơ không những đông về số lượng mà còn có uy tín, được HV bầu giữ các chức danh chủ chốt trong các nhiệm kỳ Đại hội Hội đã qua.
Qua 6 nhiệm kỳ Đại hội Hội, với nhiều thay đổi về lực lượng; đến nay, Chi hội Văn học có tổng số 55 HV; trong đó, 37 HV sáng tác Thơ (chiếm 67,27%) và 18 HV sáng tác Văn xuôi (chiếm 32,72%).
Trại sáng tác tổ chức hội nghị trực tuyến
Về sáng tác, hoạt động của Hội VHNT Lâm Đồng dù có những thời điểm khó khăn; Tạp chí LangBiang 2 lần gián đoạn, ngưng xuất bản; song, sức sáng tạo của VNS nói chung, (trong đó có các nhà thơ) “không gián đoạn”! Các VNS như những “con tằm rút ruột” cho ra đời nhiều tác phẩm VHNT mang hơi thở cuộc sống, phục vụ cuộc sống của Nhân dân và nhiệm vụ chính trị của địa phương, đất nước.
Bên cạnh các nhà thơ lớn tuổi, “bút lực” khá dồi dào, các cây bút trẻ (trong Câu lạc bộ Sáng trác trẻ) được phát huy, tỏa sáng, đóng góp một lượng lớn TP Thơ - Văn để LangBiang chọn đăng, công bố trên Tạp chí, phục vụ nhu cầu thưởng thức VHNT của đông đảo VNS cả nước và Nhân dân địa phương. Lướt qua 222 số LangBiang đã phát hành, Văn - Thơ chiếm tỷ lệ lớn, chủ đạo trong mỗi số của Tạp chí.
Thơ của các nhà thơ Lâm Đồng ngoài công bố trên Tạp chí LangBiang, trên 7 số Đặc san “Đà Lạt trẻ” và các tuyển tập Thơ, Văn ở các tỉnh, thành như: “Thơ tình Cao nguyên”, NXB Trẻ và Tủ sách Sơn Ca - 2010; “Quán văn”, NXB Thanh niên, 12-2013…, các tác giả còn gởi thơ đăng trên nhiều tờ báo, tạp chí ở Trung ương, các tỉnh, thành trong cả nước; tham gia và đoạt nhiều giải thưởng trong các cuộc thi sáng tác VHNT trong tỉnh, trong nước và quốc tế.
Với lượng lớn TP thơ được sáng tác là “nguồn” tác phẩm dồi dào để Hội VHNT Lâm Đồng phối hợp với các ban, ngành liên quan tổng hợp, biên soạn, xuất bản hơn 10 Tuyển tập VHNT (in chung), phát hành trong cả nước.
Theo thứ tự năm ấn hành, có thể kể một số Tuyển tập Thơ - Văn đã xuất bản như: “Đà Lạt mộng mơ”, do Sở Văn hóa Thông tin (VHTT) Lâm Đồng xuất bản, 11-1993; gồm 41 bài thơ của 41 nhà thơ trong cả nước (trong đó, có 21 nhà thơ Lâm Đồng) tặng thành phố Đà Lạt tròn 100 năm tuổi (1893 - 1993). Tuyển tập “Đời và Thơ”, NXB Thanh Hóa, 8-1995, giới thiệu 50 bài thơ của 35 nhà thơ Lâm Đồng đã tham gia Cuộc thi sáng tác viết về “Đất nước, con người Lâm Đồng - Việt Nam anh hùng”. Tuyển tập “Cho những mùa hoa”, Sở VHTT phối hợp với Hội VHNT Lâm Đồng biên soạn, ấn hành tháng 8-1995; gồm 50 bài thơ của 33 nhà thơ Lâm Đồng. Tuyển tập “Đà Lạt Thơ”, NXB Văn học, Hà Nội -1996, do nhà thơ Trinh Đường và Hội VHNT Lâm Đồng tuyển chọn, giới thiệu 108 bài thơ hay nhất của nhiều nhà thơ nổi tiếng trong cả nước viết về Đà Lạt- Lâm Đồng như: Thu Bồn, Hàn Mặc Tử, Xuân Diệu, Tế Hanh, Quách Tấn, Bùi Giáng, Nguyễn Duy, Huy Cận, Nguyễn Đức Mậu, Phan Thị Thanh Nhàn, Vũ Quần Phương, Vương Trọng… (Trong đó, Lâm Đồng có 28 nhà thơ tham gia). Tuyển tập “Thành phố thấp thoáng”, do UBND TP.Đà Lạt và Hội VHNT Lâm Đồng biên soạn, ấn hành 5-2000, giới thiệu 16 TP Văn xuôi, 37 TP Thơ và 04 TP Âm nhạc của VNS trong cả nước; trong đó hơn 80% TP của VNS Lâm Đồng. “Lâm Đồng chào thế kỷ 21”, xuất bản 12-2000, do Sở VHTT và Hội VHNT Lâm Đồng phối hợp biên soạn, ấn hành; gồm 15 TP văn xuôi; 10 TP Thơ; 13 TP Mỹ thuật; 10 TP Nhiếp ảnh và 09 TP Âm nhạc, đã tham gia Cuộc thi sáng tác VHNT, chủ đề “Lâm Đồng chào thế kỳ 21”. Tuyển tập “Đà Lạt trong thơ”, do UBND TP.Đà Lạt và Hội VHNT Lâm Đồng phối hợp tuyển chọn, xuất bản 11-2003; giới thiệu 110 bài thơ của 110 nhà thơ trong và ngoài tỉnh (Lâm Đồng có 43 tác giả)…
Đặc biệt, “30 Năm Thơ Lâm Đồng” (1976 - 2006), NXB Thanh niên, Hà nội, 12-2006, được xem là công trình VHNT kỳ công, đồ sộ, đã tập hợp gần như bao quát nhất những TP Thơ tiêu biểu của đội ngũ các nhà thơ đã và đang sinh sống, làm việc trên vùng đất Đà Lạt - Lâm Đồng sáng tác trong hơn 30 năm. Tập sách dày gần 500 trang, giới thiệu 235 bài thơ của 118 tác giả Thơ đều là người Lâm Đồng.
Sơ lược về Thơ Lâm Đồng qua 35 năm thành lập và phát triển Hội VHNT Lâm Đồng, có thể thấy sự đóng góp tích cực, tâm huyết của các thế hệ nhà thơ đối với quá trình xây dựng, phát triển Đà Lạt - Lâm Đồng giàu, đẹp; góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển văn hóa và VHNT, hoàn thành sứ mệnh Thi sĩ - Chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng-văn hóa, theo di huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu…
Thanh Dương Hồng